Voor weer een nieuwe groep deelnemers van de medische vervolgopleiding Maatschappij+Gezondheid, de profielopleiding tot Forensisch arts en Master of Public Health nadert de afstudeerdatum. Eén van de grote opdrachten binnen deze opleidingen is het opzetten en uitvoeren van een wetenschappelijk onderzoek in sociaal geneeskundige context. Deze dag bood een breed palet aan actuele thema’s binnen de publieke gezondheidszorg, variërend van vaccinatiegedrag en hygiëne tot planetaire gezondheid en forensische diagnostiek. De bijdragen zijn gebaseerd op kwalitatief en kwantitatief onderzoek, en bieden zowel beleidsmatige als praktische inzichten.
Verslag
LEERPLICHT
Vera onderzocht met semi-gestructureerde interviews hoe professionals aanvragen voor leerplichtvrijstellingen aanpakken. Dit leverde vier belangrijke elementen: het belang van het kind, zorgvuldigheid van het voortraject, gebruikte criteria en samenwerking (na besluitvoriming). Deze inzichten ondersteunen het ontwikkelen van een professionele leidraad voor uniforme besluitvorming.
VACCINEREN
Maartje evalueerde het effect van een zoekkaart/zoekplaat als afleiding bij vaccinaties voor kinderen tussen 5 en 17 jaar. Pijn werd gemeten met een VAS schaal. Er werd geen significant effect gevonden op de ervaren pijn. De resultaten lijken te tonen dat oudere kinderen (>13 jaar) mogelijk gevoeliger voor deze vorm van afleiding, maar vervolgonderzoek is nodig om dit te bevestigen of te weerleggen.
Diane onderzocht de factoren die een rol spelen bij de vaccinatiekeuze van Nederlandse ouders met een Turkse of Marokkaanse achtergrond. De vaccinatiegraad in deze subpopulatie is relatief laag. De deelnemers geven aan dat religie geen rol speelt in hun keuze, maar vertrouwen in de werking van het vaccin en vertrouwen in de overheid wel. Tevens lijkt de mening dat deze ziekten niet of nauwelijks nog bestaan een belangrijke gedachte voor de vaccinatiebereidheid.
Met een grootschalig vragenlijstonderzoek in Zuid-Limburg toonde Chantal aan dat ruim 80% van de kinderen en ouders tevreden is over de groepsvaccinatiecampagnes, zowel in de voorbereidingsfase als over de uitvoering. Suggesties voor verbetering liggen op het gebied van afleiding, privacy en informatievoorziening. Deze inzichten sluiten goed aan bij de CARD-methodiek en vormen input voor toekomstige aanpassingen.
FORENSISCHE GENEESKUNDE
Ysolde onderzocht of de Heckmatt-schaal bruikbaar is voor het dateren van subcutane hematomen. De resultaten wijzen uit dat deze schaal onvoldoende onderscheid maakt. Wel blijkt dat met de echografie subcutane patronen goed herkenbaar zijn, ook bij gekleurde en getatoeëerde huid. Deze methode biedt perspectief voor eenduidigere en meer onderbouwde herkenning en datering van hematomen. Het vraagt wel om de ontwikkeling van een nieuwe, specifiekere classificatieschaal voordat effectief gebruik in de forensisch praktijk mogelijk is.
Uit retrospectieve analyse blijkt dat klinische diagnosen nog altijd vaak niet overeenkomen met obductiebevindingen: ernstige discrepanties werden bij ongeveer 29% van de gevallen gevonden. Katalin toonde dat het aantal discrepanties is afgenomen ten opzichte van acht jaar eerder, maar nog steeds worden belangrijke diagnoses gemist. Dit maakt obducties van onschatbare waarde voor kwaliteitsbewaking in de zorg.
BEVALLING EN BORSTVOEDING
Daniëlle vond een significant verband tussen wijze van bevallen en het geven van borstvoeding. Keizersneden en vacuümbevallingen verlagen de kans op (uitsluitend) borstvoeding ten tijde van het geboorte- en 3 maandenconsult. Deze bevindingen kunnen bijdragen aan beleidsontwikkeling rondom geboortezorg en borstvoedingsvoorlichting, waarbij actief meer aandacht gegeven kan worden aan vrouwen met een interventie tijdens de bevalling.
PLANETAIRE GEZONDHEID
Evelien toonde aan dat het concept planetaire gezondheid nog beperkt leeft binnen gemeentelijk beleid in Noord-Brabant. Hoewel wordt erkend dat thema’s als luchtvervuiling en klimaatverandering effect kunnen hebben op de gezondheid, ontbreekt een integrale visie. Samenwerking met GGD’en is gewenst, mits deze proactief en strategisch wordt ingevuld. Personeelstekorten en kennislacunes vormen obstakels voor integratie van dit thema.
HYGIENE KINDERDAGVERBLIJVEN
Nicole onderzocht de relatie tussen geobserveerde hygiënemaatregelen en gemeten omgevingscontaminatie op KDV’s. Een directe correlatie tussen beide meetmethoden ontbreekt. De studie onderstreept het belang van het combineren van observatie en meting om een volledig beeld te krijgen van infectiepreventie.
RISICOPERCEPTIE VOOR PESTICIDEN
In haar kwalitatieve studie constateert Simone dat landbouwers de gezondheidsrisico’s van pesticiden voor zichzelf laag inschatten, ondanks langdurige blootstelling. Pesticiden zijn duur en worden daarmee alleen doordacht ingezet, maar sommige gewassen redden het niet zonder. Duidelijkheid en continuïteit van beleid zou landbouwers helpen om alternatieve keuzes te maken.
Beleidsmakers erkennen bredere milieubelangen, maar hun eigen consumptiegedrag weerspiegelt dit niet altijd. Risicoperceptie blijkt niet doorslaggevend voor gedragsverandering; onderliggende overtuigingen en systeemfactoren spelen een grotere rol.
AFSLUITING
Het was een zeer leuke en inspirerende dag. We zagen een breed scala aan benaderingen en inzichten die bijdragen aan betere publieke gezondheidszorg. Opnieuw werd zichtbaar dat gedragsverandering, beleid, communicatie en wetenschap hand in hand moeten gaan, waarmee het belang van interdisciplinair en contextgericht werken binnen het publieke gezondheidsdomein wordt onderstreept.
Het volgende PH symposium onderzoeksresultaten staat gepland voor maandag 1 december 2025.