Het gebruik van e-sigaretten is aan een opmars bezig, ook onder jongeren. Het werd geïntroduceerd als ‘minder schadelijk’ alternatief of als hulpmiddel om het gebruik van reguliere tabak te verminderen of te stoppen.
Samenvatting
Introductie
Het gebruik van e-sigaretten is aan een opmars bezig. Het doel van deze studie was om cognities over roken en vapen en associaties met persoonskenmerken van jongeren in kaart te brengen. Er is op dit gebied nog weinig bekend om interventies op te richten; met de uitkomsten van deze studie verwachtten wij aanknopingspunten te vinden om roken en vapen onder jongeren te verminderen.
Methode
In 2020 en 2021 zijn in vier steden in Nederland (Amsterdam, Haarlem, Eindhoven en Zwolle) 648 scholieren van 12 tot 18 jaar digitaal bevraagd over rook- en vapegedrag en hun opvattingen hierover. Een logistische regressie analyseerde de associatie tussen persoonskenmerken (leeftijd, opleidingsniveau, woonplaats) en cognities (attitude, descriptieve norm en injunctieve norm).
Resultaten
583 jongeren (90.0%) rookten of vapeten niet, 54 (8.3%) rookten, 3 (0.5%) vapeten en 8 (1.2%) rookten én vapeten. 40,3 % een positieve attitude ten opzichte van roken en 42,6% ten opzichte van vapen. Meisjes waren minder positief over vapen dan jongens (OR: 0.68; 95% BI: 0.49-0.95), maar hebben een vaker een positieve descriptieve norm (OR: 1.72; 95%-BI: 1.20-2.45). Oudere leeftijdsgroepen (15-16 jaar en 17-18 jaar) waren positiever over vapen en roken dan de leeftijdsgroep van 12-14 jaar. 62,3% van de populatie had een positieve descriptieve norm over roken, over vapen 32,9%. Het laagste opleidingsniveau had een hogere inschatting van het aantal rokers (OR 2.00, 95%-BI 1.18-3.38) en vapers (OR: 2.02; 95%-BI: 1.26-3.26) dan het hoge opleidingsniveau. 69,0% had een positieve injunctieve norm over roken, ten opzichte van 70,1% over vapen.
Conclusie
Jongeren hadden een hoge mate van positieve opvattingen ten opzichte van roken en vapen en er is amper verschil in opvattingen tussen roken en vapen. Voor elk van de onderzochte persoonskenmerken zijn associaties gevonden met een mate van positieve cognities. Hoewel er nog veel kennis opgedaan moet worden, lijkt wel duidelijk dat er zowel ingezet moet worden op het veranderen van de opvattingen van jongeren over vapen en roken als dat er vanuit de overheid actie nodig is om middels wet- en regelgeving de gezondheid van jongeren te beschermen.